تاثیرات ورزش بر قلب
يكي از علل اصلي و مهم مرگ ومير در جهان خصوصا در كشورهاي جهان سوم بيماري هاي قلبي و سكته قلبي است. قلب اندام بسیار حساسی است که کارهای مهم و حیاتی را انجام می دهد . سلامت قلب ، زندگی انسان را دوام بخشیده و او را دراجرای کارهای روزانه، توانمند و شاداب می کند.
سكته قلبي در اثر تنگي شديد و انسداد عروق تغذيه كننده عضله قلب (عروق كرونر) به وجود مي آيد.
علت اصلي و مهم تنگي و انسداد عروق كرونر قلب، سفت و سخت شدن جدار عروق كرونر ياتصلب شرائين است و عوامل موثر و مساعدكننده بيماري هاي عروق كرونر عبارتند از: افزايش چربي هاي مضر خون (LDL-VLDL) افزايش فشار خون، مصرف سيگار، عدم تحرك، بيماريقند، چاقي – فشارهاي رواني و ارث.
زندگی ماشینی امروز، آلودگی هوا، کم تحرکی و تغذیه نامناسب، خطرهای بی شماری برای قلب دارند و قربانیان بسیاری نیز گرفته اند . ورزش اگر به اندازه ، با برنامه و منظم باشد ، عاملی مهم برای تقویت قلب است. ورزش ، قلب را نیز مانند دیگر اعضای بدن نیرومند می کند.
دریافت اکسیژن بیشتر ، نشاط بیشتر
همان اندازه که دیواره های قلب بر اثر ورزش قوی تر می شوند، خون را هم خیلی بهتر به جریان انداخته و آن را در بدن به جریان می اندازند ، در نتیجه اکسیژن کافی به عضلات بدن رسیده و آنها هم با قدرت بیشتری کار می کنند . زمانی که اکسیژن بیشتری دریافت کنید، بیشتر احساس شادی کرده و انرژی بیشتری خواهید داشت . تحقيقات و مطالعات نشان داده اند كه فعاليت هاي بدني و ورزش مناسب و طولا ني مدت در پيشگيري از بيماري هاي قلبي دخالت دارد.
تاثیر فعالیت های فیزیکی بر بیماریهای قلبی
تمرینات بدنی نه تنها در مبارزه علیه بیماری قلبی کمک می کند، بلکه برای افراد خانه نشین و بدون تحرک، تنها اضافه کردن کمی تمرین بدنی به برنامه همیشگی روزانه، می تواند ریسک ابتلا به فشار خون بالا، استئوپروز (پوکی استخوان)، سرطان پستان و کولون، اضطراب و استرس را کاهش دهد.
بطور مطلوب شما باید ۳ تا ۵ بار در هفته برای مدت زمان ۲۰ تا ۵۰ دقیقه ورزش کنید تا ضربان قلب شما به میزان هدف برسد.درهر حال، در مجموع ۳۰ دقیقه فعالیت متوسط در هر روز، مثل بالا رفتن از پله، پیاده روی تا محل کار، و یا باغبانی میتواند برای سلامتی شما مفید واقع شود.
در این میان فقط فعالیتهای (آیروبیک) هوازی مثل پیاده روی، دوچرخه سواری و… نیستند که پیشنهاد می شوند. تمرینات مقاومتی، یا تمریناتی که منجر به کاهش وزن می شوند، از اجزا مهم یک برنامه مناسب جهت تناسب اندام هستند. زیرا توانائی و نیروی شما را افزایش داده و منجر به کاهش چربی بدن شده و به اصلاح سطوح کلسترول خون کمک می نمایند.
فواید تمرینات منظم:
• بهبود عملکرد قلب و ریه ها
• کاهش میزان فشار خون در زمان استراحت
• افزایش میزان هموگلوبین خون
• کاهش میزان چربی اضافه بدن
• کاهش کلسترول نوع مضر خون
• افزایش کلسترول نوع مفید خون
• افزایش سطوح انرژی
• افزایش قدرت تحمل در مقابل اضطراب و افسردگی
• کنترل یا پیشگیری از گسترش دیابت
• کاهش ریسک صدمات ارتوپدی
تمرینات مناسب:
• تکرار: ۳-۵ بار در هفته
• طول مدت: ۲۰-۶۰ دقیقه
شدت فعالیت: در حدود میزان ضربان قلب هدف شما
تاکید: ورزش و فعالیتهای تربیت بدنی سبب تقویت عضله قلب می گردد . و قلب سالم و متناسب ، خوب کار کرده و می تواند خون را به آرامی در بدن به جریان بیاندازد ، چرا که این قلب قوی و پرتوان است ، ولی قلب ضعیف که نارسا و مریض است ، عمل به جریان انداختن را ضعیف انجام داده و کم کم تنبل می شود.
تأثيرات ورزش در روند بهبودي بيماران قلبي
علل به‌وجود آورنده بيماري‌هاي قلبي بسيار متنوع هستند؛ كه موجب كاهش كارآيي قلب در پمپاژ و خون‌رساني اعضاي بدن مي‌شود. با وجود بيماري‌هاي قلبي اغلب بافت‌هاي بدن دچار کمبود اكسيژن و مواد تغذيه‌اي مي‌شوند. با ظهور اين علائم شخص دچار ناتواني در انجام امور روزمره مي‌شود.انجام برنامه‌هاي توانبخشي قلبي موجب بهبود ظرفيت ورزشي در بيماران مي‌شود. طي بررسي‌هاي مختلف ديده شده است كه حداكثر توانايي و ظرفيت ورزشي در بيماران قلبي از ۱۵درصد به ۲۵درصد افزايش يافته است و اين افزايش به معناي كسب استقلال بيمار در زندگي فردي است.
ورزش با تاثير بر خود قلب موجب انتشار بهتر اكسيژن بين سلول‌هاي قلبي مي‌شود و به اين ترتيب احتمال بروز سكته‌هاي مجدد و يا بي‌نظمي در ريتم قلب به‌شدت كاهش مي‌يابد. به‌طور كلي نيز ورزش موجب بهبود شرايط جسمي افراد مي‌شود، ولي مهارت اصلي در طراحي يك برنامه درماني، تعيين دقيق مشخصات برنامه ورزشي است كه موجب پيشگيري از ابتلا به بيماري‌ها و يا بهبود شرايط جسمي، روحي و اجتماعي بيمار مي‌شود.
براي رسيدن به اين هدف بايد ارزيابي كاملي از شرايط بيمار به‌عمل آيد و با تعيين ميزان خطر در طي ورزش، وجود مشكلاتي نظير چاقي، ديابت، فشارخون بالا، كهولت سن و… بررسي شود و با توجه به اين موارد يك برنامه مناسب ورزشي تجويز شود. با توجه به احتمال آسيب به بافت قلب در طي يك برنامه ورزشي كنترل نشده، جداً توصيه مي‌شود كه قبل از شروع ورزش حتماً با يك متخصص تجويز ورزش و يا متخصص قلب آشنا با برنامه توانبخشي و ورزشي مشورت كنيد.
نکته بسیار مهم :
بنابراین در بیماران قلبی حتما باید با توجه به نوع و شدت بیماری – سایر مشکلات همراه و شرایط بیمار نوع و میزان فعالیت مشخص شود .
شركت در برنامه توانبخشي قلبي موجب پيشگيري از مرگ ناگهاني و كاهش سكته‌هاي مكرر و كاهش نياز به بستري شدن، كاهش علايم بيماري‌هاي قلبي نظير آنژين و تنگي نفس حين انجام فعاليت، كاهش و توقف روند آترواسكروزيس (تصلب شرائين) و در نهايت افزايش كارآيي بيمار در زندگي روزمره مي‌شود. به اين ترتيب بيمار زندگي با كيفيت بالاتري را تجربه خواهد كرد.
نكات بسيار مهم ورزشي در بيماران قلبي:
۱- بهترين ورزش پياده روي است. ابتدا با ۲ تا ۵ دقيقه شروع كرده و سپس روزانه يك تا ۲ دقيقه به آن اضافه كنيد تا به ۳۰ تا ۴۵ دقيقه برسد.
۲- شدت ورزش به حدي باشد كه دچار احساس تنگي نفس، خستگي شديد، سرگيجه و درد سينه نشويد.
۳- از ورزش در آب و هواي بسيار گرم و مرطوب پرهيز شود.
۴- هميشه بيماران قلبي نيتروگليسيرين زيرزباني همراه داشته باشند و در صورت بروز مشكل قلبي زيرزبان قرار دهند.
۵- ازانجام فعاليت هاي قدرتي (مانند وزنه برداري، هل دادن ماشين، شنا رفتن، دمبل زدن و… ) جدا خودداري شود.
۶- در صورت بروز سرگيجه، تنگي نفس، درد سينه در هنگام ورزش يابعد از آن بلا فاصله فعالیت را متوقف کرده و در صورت ادامه مشکل به پزشك مراجعه شود.
۷- از خوردن غذاهاي چرب و سنگين و قهوه و كاكائو پرهيز شود.
۸- از شركت در ورزش هاي مسابقه اي كه فشار روحي و فيزيكي زيادي دارند اكيدا خودداري شود.
۹- در صورت ابتلا به بيماري هاي شايع نظيرسرماخوردگي و غيره از انجام فعاليت هاي ورزشي تا بهبودي خودداري شود.
۱۰- از دوش گرفتن يا شنا كردن در آب سرد و گرم خودداري شود.
۱۱- بيماراني كه از داروهاي ضدانعقادي (مانند وارفاين، كومادين، آسپرين) استفاده مي كنند بايد از انجام فعاليت ورزشي كه خطر خونريزي وجود دارد خودداري نمايند.
بعد از هر بار خستگي ضربان قلب را اندازه بگيريد . قلب شما بايد از حالت نرمال در طي ورزش سريعتر بزند . اينكه چقدر سريعتر بزند بستگي به سن شما دارد . هر كس يك هدف براي ضربان قلب دارد ، تعداد ضربان قلب شما در دقيقه بايد در حد منطقی هدف شما باشد تا ورزش را مناسب قلب شما كند . اگر ضربان كمتر از حد هدف باشد كمتر به قلب كمك مي كند . خسته شدن بيش از حد هم براي قلب شما مضر است . منطقه هدف خود را به روش زير بوسيله سن خود پيدا كنيد .
مسئله تجويز ورزش در افرادي كه بيماري قلبي ندارند اما به بيماري‌هاي ديگر مبتلا هستند نيز حائز اهميت جدي است. انجام ورزش نادرست مخصوصاً در افرادي كه مشكلاتي نظير چاقي، آرتروز، پوكي استخوان و … دارند باعث بروز خستگي شديد و آسيب‌ديدگي احتمالي و بروز مشكلات جدي مي‌شود و شخص از ادامه برنامه ورزشي بازمي‌ماند. در تجويز يك برنامه ورزشي مناسب، اولين برخورد درمانگر با بيمار تعيين سطح خطر احتمالي براي بيمار است. تعيين نوع وسيله، شدت انجام، طول هر دوره ورزشي، تعداد دفعات تكرار در هفته و نحوه پيشرفت ورزشكار از مهم‌ترين خصوصيات مورد تجويز است.
در صورت وجود خطر بالا در ورزش، بيمار بايد حتماً از جهت شيوه انجام ورزش و سير برنامه توانبخشي مورد آزمايش قرار بگيرد و سپس در شرايط كنترل شده و تحت مونيتورينگ ورزش كند. اين ورزش‌هاي حساب شده مهم‌ترين جزء مداخلات درماني- ورزشي در اين بيماران است..
ورزش متناسب موجب پيشگيري از ابتلا به بيماري، كنترل و درمان علايم بيماري، تثبيت درمان و كاهش خطر عود مجدد بيماري مي‌شود. به‌علاوه ورزش نسبت به ساير مداخلات درماني عوارض جانبي بسيار كمتري دارد. يك برنامه ورزشي حساب شده كه براي بيمار با دقت تجويز شود، موجب برگرداندن بيمار بر سير فعال زندگي در كمترين زمان، حداقل هزينه و حداقل خطر است و از اين طريق بسياري از هزينه‌هاي تحميل شده به جامعه كاهش مي‌يابد.
ارائه دهنده : حمیده دوست پرست
تأیید کننده مطلب : سیده سمانه توحیدی ، مدیریت آموزشگاه